Jeszcze na początku br. rynek chipsetów był podzielony w sposób klarowny. Z procesorami Intela współdziałał chipset i815. Procesory AMD współpracowały, układami rodzimej produkcji oraz chipsetami KT 133 produkowanymi przez VIA Technologies. Wszystkie chipsety działały tylko z pamięciami SDRAM PC 100 i 133. Jasnej sytuacji nie zmieniło pojawienie się w sprzedaży Pentium 4. Najnowszy produkt Intela pracował z chipsetem i850. Z powodu wysokiej ceny i odmienności platformy sprzętowej (konieczność stosowania, obok nowej płyty głównej, pamięci RDRAM i nowej obudowy) komputery z Pentium 4 nie cieszyły się zainteresowaniem na polskim rynku. W pierwszej połowie 2001 r. intelowski segment performans (komputery z droższymi procesorami) w 90 proc. wypełniały układy Pentium III. W drugiej połowie roku, a zwłaszcza w ostatnim kwartale, zainteresowanie Pentium 4 wzrosło (ponad 70 proc. intelowskiego performans) nie tylko z powodu coraz niższych cen układów, ale przede wszystkim dlatego, że powstały dla nich chipsety, które współdziałają z tradycyjnymi pamięciami SDRAM i nowymi DDR-ami. Również dla pozostałych procesorów Intela i AMD zaczęto produkować chipsety, które pracują z nowymi pamięciami.

Chipsety i procesory

Obecnie na rynku znajduje się kilkanaście rodzajów chipsetów, trzy typy pamięci RAM oraz sześć rodzin procesorów produkowanych przez trzech producentów. Najbardziej czytelnym sposobem zaprezentowania chipsetów będzie podzielenie ich w zależności od rodzaju procesora, z którym współpracują – jest to zazwyczaj element komputera, który decyduje o wyborze zestawu. Intel ma w ofercie trzy rodziny procesorów: Celeron, Pentium III i Pentium 4. AMD produkuje układy Athlon i Duron. Obie rodziny od października produkowane są w nowych wersjach Athlon XP i Duron z jądrem Palomino. Ostatnim oferowanym na rynku procesorem jest VIA C3. Niektórzy producenci przewidują montaż tego układu w swoich chipsetach, jednak nie jest on tak często stosowany jak jednostki Intela i AMD.

Chipsety dla Pentium III i Celerona

Wprawdzie Pentium III nie jest już produkowany i do końca roku prawdopodobnie zniknie z rynku, ale najnowszy Celeron 1,2 GHz (i jego następcy, do częstotliwości 1,5 GHz) współpracuje ze wszystkimi chipsetami przeznaczonymi dla Pentium III. Oba układy mają jądro Tualatin i współpracują przede wszystkim z chipsetem Intela i815 w wersji B-step. Wcześniejsze wersje i815 działają z Celeronami taktowanymi zegarem do 1,1 GHz. Intelowski i815 przeznaczony jest do pracy z pamięciami SDRAM PC 100 i 133. Na rynku znajdują się chipsety umożliwiające montowanie w jednej płycie głównej Celeronów i pamięci DDR, ale jednostka ta ma szynę FSB o częstotliwości tylko 100 MHz. Nie może więc wykorzystać potencjału dwukanałowych DDRRAM (Double Data Race Random Acces Memory), które są taktowane zegarem 100, 133 lub 166 MHz. Obecne i nadchodzące zmiany w chipsetach, związane z nowymi pamięciami, nie dotyczą zatem Celeronów.

DDR-y w Pentium 4, czyli konflikt Intela z VIA Technologies Sztandarowy produkt Intela, Pentium 4, może pracować ze wszystkimi rodzajami pamięci, w tym z modułami DDR. Pierwotnie Pentium 4 był przeznaczony dla chipsetu i850, pracującego tylko z bardzo drogimi, ale najwydajniejszymi (w momencie premiery procesora) pamięciami RDRAM (Rambus Double RAM). Zdaniem przedstawicieli Intela te pamięci mogły najlepiej wyeksponować możliwości Pentium 4, zwłaszcza w aplikacjach do obróbki dźwięku i obrazu. Ponadto RDRAM-y, tak jak sam procesor, wykorzystują FSB o częstotliwości 400 MHz. Intel jest właścicielem firmy produkującej Rambusy, co teoretycznie zapewniało producentowi zbyt na te pamięci. Jednak już na tegorocznych targach CeBIT, czyli niespełna pół roku po premierze Pentium 4, VIA Technologies zaprezentowało chipset umożliwiający współpracę procesora z DDR-ami. Pamięci te były wprawdzie mniej wydajne, ale kilkakrotnie tańsze od Rambusów. Intel zaprotestował przeciw wprowadzeniu na rynek tej konstrukcji, tłumacząc, że VIA narusza w niej prawa patentowe będące jego własnością. Do procesu wprawdzie nie doszło, ale w wyniku nieporozumień płyty główne VIA z chipsetem dla DDR-ów ukazały się w masowej sprzedaży dopiero pod koniec września.

Intel przygotował wprawdzie chipset dla DDR-ów, ale finalny produkt wejdzie na rynek dopiero na początku przyszłego roku. Producent tłumaczy, że platforma ta wymaga dopracowania i chce uniknąć sytuacji, jaka miała miejsce ok. 2 lat temu, gdy ukazały się wadliwe płyty główne z chipsetem i820. Wiadomo jednak, że Intel jest związany umową z Rambusem, na mocy której do końca 2001 r. nie może produkować dla Pentium 4 chipsetu współpracującego z DDR-ami. Podobno w fabrykach Intela już są produkowane płyty główne z chipsetem i845 dla DDR-ów. Jeśli to prawda i Intel wprowadzi niebawem dużą liczbę płyt głównych z i845D, może rozpocząć się walka cenowa z analogicznymi produktami VIA. Obecnie na rynku jest pięć chipsetów dla Pentium 4. Dwa wyprodukował Intel. Przeznaczone są do współpracy z pamięciami RDRAM (i850) i SDRAM (i845). Wybierając rodzaj pamięci, trzeba zdawać sobie sprawę, że płyty z i845 współpracują tylko z nowym Pentium 4 w obudowie mPGA 478. Trzy pozostałe chipsety to produkty: VIA Technologies (P4X266), ALi (Aladdin P4) oraz SiS (645/650). Wszystkie mogą współpracować – w zależności od modelu – z pamięciami SDRAM i DDRRAM.

Chipsety dla AMD

Użytkownicy komputerów z procesorami AMD mają do wyboru największą liczbę chipsetów aż czterech producentów: VIA Technogies, SiS, ALi i nVidia, nie licząc rodzimych konstrukcji z AMD. Ważną cechą wszystkich chipsetów do układów AMD jest to, że mogą współpracować zarówno z Athlonami, jak i z Duronami. W ofercie producenta układów są dwa chipsety: AMD751 (dla pamięci SDRAM) i AMD 761 (dla DDR-ów). Najpopularniejsze jednak dla procesorów AMD są układy VIA KT 133 i KM133, oba przeznaczone do SDRAM-ów. Największy wybór mają użytkownicy, którzy zdecydują się na zakup procesora AMD i pamięci DDR. Są to układy VIA KT 266A, SiS 735 i ALiMAGiC1. W zapowiedziach jest jeszcze bardzo ciekawy chipset nVidii o nazwie nForce220, w którym wykorzystano podwójną szynę DDR, co oznacza, że maksymalny transfer danych między pamięcią a procesorem wynosi 2x 2100 MB/s, czyli trochę więcej niż w przypadku RDRAM-ów. Dodatkowym atutem tej konstrukcji jest zintegrowana z płytą główną karta graficzna o wydajności GeForce 2. Nie wiadomo jednak, kiedy płyty z tym chipsetem ukażą się na rynku.

Kolejne chipsety będą zapewne bogatsze od dzisiejszych o funkcję obsługi pamięci DDR PC2700 taktowanych zegarem 166 MHz. Liczba 2700 oznacza maksymalną przepustowość danych, czyli 2,7 GB/s. W zapowiedziach wszystkich czołowych producentów chipsetów, czyli VIA, SiS i ALi, są już takie układy i można się ich spodziewać niebawem. Najprawdopodobniej pamięci RDRAM są skazane na wymarcie. Wskazuje na to wycofanie się Intela z prac nad chipsetem Tulloch, który miał współpracować z Rambusami z FSB 533 MHz. Jednocześnie producent przygotowuje dla Pentium 4 chipsety dla szybkich DDR-ów PC2700.