Technika NAS, aby zapewnić współużytkowanie zasobów, wykorzystuje sieć pakietową (najczęściej Ethernet), natomiast SAN – transmisję kanałową (np. Fibre Channel). Bardzo często pojęcia te są mylone, ponieważ obie techniki wykorzystują do transmisji sieć.

Zasoby NAS podłączane są bezpośrednio do sieci i tam udostępniane. Z urządzenia pamięci masowej od razu 'wychodzą’ jako pakiety sieciowe. SAN natomiast wykorzystuje kanały tworzone do transmisji bezpośrednio między urządzeniami komunikującymi się ­ najczęściej serwerami pamięci masowych. Krążące po sieci pakiety nie obciążają zatem serwerów aplikacji. W sieci komputerowej SAN dane udostępniane są jako pakiety z serwerów, a nie bezpośrednio z urządzenia pamięci masowej. Dzięki temu SAN działa o wiele szybciej, gdyż nie ma wąskiego gardła w sieci, które powstałoby gdyby dane były przesyłane z urządzenia NAS.

Techniki kanałowe, stosowane w SAN, wykorzystuje się od lat. Najbardziej znane są ESCON (głównie w rozwiązaniach mainframe IBM) i SCSI jako otwarty standard. Obie techniki wykorzystują połączenie kablowe między serwerem a pamięcią masową. Ostatnio coraz bardziej rozpowszechnia się standard Fibre Channel, który definiuje nowy zestaw okablowania, urządzeń i protokołów transmisji danych z dużymi prędkościami na dalekie odległości i zapewnia przejrzystą strukturę połączeń. Fibre Channel nie tylko umożliwia korzystanie z urządzeń pamięci masowej przez wiele serwerów, ale również łatwe zwiększanie liczby połączeń oraz łatwą rozbudowę (skalowalność) rozwiązania.

NAS ma długą historię. W 1985 roku stworzono NFS (Network File System) dla systemów Unix. Dzięki temu protokołowi zapewniono komunikację między urządzeniami pamięci masowych oraz, co ważniejsze, umożliwiono współużytkowanie plików. NFS stał się de facto standardem współużytkowania plików w sieciach Unix. Usługę tę realizowały serwery.

Microsoft również wprowadził system CIFS (Common Internet File Service), by umożliwić urządzeniom pracującym w Windows komunikację i współużytkowanie plików w sieci. Usługa ta również uruchamiana była na serwerze.

Nowoczesne systemy NAS zapewniają dostęp do danych urządzeniom wykorzystującym CIFS i NFS, czyli umożliwiają współużytkowanie plików przez systemy Unix i Windows. Dają dostęp do danych bez względu na liczbę stacji czy serwerów pracujących w sieci.

Rynek rozwiązań NAS

Które rozwiązanie należy zaproponować klientowi, zależy od tego, do czego chce on wykorzystywać tworzoną strukturę. Jeżeli zależy mu na udostępnieniu zasobów pamięci masowych do zapisu danych z wielu aplikacji (np. aplikacje baz danych, pracy grupowej itd.) lub bezpośrednio z wielu serwerów, powinien zbudować system SAN. Jeżeli natomiast chce udostępnić pamięć masową dla stacji roboczych w sieci, powinien zbudować strukturę NAS.

W systemach NAS cały czas jest mowa o współużytkowaniu pojedynczych plików. Jest to istotne, ponieważ aplikacje serwerowe czy bazy danych nie mają funkcji wspólnego użytkowania plików. Oczywiście, możliwie jest zbudowanie całej bazy danych na serwerze plików i komunikacja z nią w sieci, ale jest to mniej efektywne niż za pomocą transmisji kanałowej.

Większość serwerów WWW również wykorzystuje technikę współużytkowania plików. W tych rozwiązaniach często można znaleźć równoczesne wykorzystanie transmisji kanałowej i pakietowej. Urządzenia NAS zapewniają dostęp do plików, a kanałowa transmisja – bezpieczeństwo transakcji, autentykację itd. Na nośniku udostępnionym jako NAS można też trzymać konta poczty elektronicznej.

Gdzie i co kupić?

NAS to pojęcie dość ogólne. W sprzedaży jest kilka rodzajów urządzeń o różnych funkcjach. Niektóre spełniają tylko funkcję serwera plików i kontrolera urządzeń do niego podłączanych (twardych dysków i napędów optycznych). Rozwiązanie to często nazywane jest 'Optical NAS’. Inne – to po prostu macierze dyskowe (często z kontrolerem RAID), podłączane bezpośrednio do koncentratora, które nazywane są 'Hard Disk NAS’. Ponieważ NAS ma za zadanie udostępnianie plików, często jest wykorzystywane do podłączenia do sieci bibliotek w celu udostępnienia zarchiwizowanych tam danych. Producenci bibliotek oferują opcjonalne moduły umożliwiające przeprowadzenie tej operacji.

Według IDC na światowym rynku sieciowych pamięci masowych (zarówno NAS, jak i SAN) prym wiedzie EMC. Udział tej firmy wyniósł w 2000 r. ponad 30 proc. i wzrósł o 10 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Kolejne miejsca zajęły Network Appliance (14 proc.) i Compaq (12 proc.). Natomiast udział Suna spadł z 18 (2. miejsce w 1999 r.) do 10 proc. (4 miejsce w 2000 r.). Podobny udział w rynku miały HP i IBM – ok. 6 proc.

Ze względu na wartość rozwiązań SAN wśród wymienionych znalazły się głównie firmy oferujące duże rozwiązania SAN. Mniejsi, ale znaczący na rynku (21 proc. udziału w 2000 r.), producenci urządzeń NAS to m.in. Axis, Plasmon, Promise i Raidtec. Firma Microtest, która produkowała popularne na naszym rynku urządzenia DiscZerver i FileZerver, niedawno się podzieliła. Produkcją tych urządzeń zajmuje się obecnie Xstore, a dystrybutorem jest nadal Alstor.

Ponaddwukrotnie wzrosła też wartość całego rynku sieciowych pamięci masowych. Wartość sprzedanych rozwiązań NAS i SAN wynosiła w 1999 r. 2,8 mld dol., a w roku 2000 już 6,6 mld dol. Zdaniem analityków takie tempo wzrostu zostanie utrzymane.

W sprzedaży jest coraz więcej urządzeń NAS. Duże pieniądze w tę technikę inwestują najwięksi na świecie producenci IT. Różnorodność oferowanych na rynku urządzeń sprawia, że ich sprzedaż będzie rosła, nie tylko ze względu na coraz większe zapotrzebowanie na pamięci masowe, ale także ze względu na łatwe podłączenie urządzeń NAS do sieci.