Obowiązujące od 2016 r. regulacje w ustawach o podatkach dochodowych zastępują w tym względzie tzw. ulgę na nowe technologie. Była to zachęta polegająca na odliczeniu od dochodu wydatków poniesionych na pozyskanie wiedzy technologicznej, w szczególności wyników badań i prac rozwojowych, które umożliwiały wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów bądź usług. Pod warunkiem że wiedza taka nie była stosowana na świecie przez okres dłuższy niż poprzednie 5 lat, co potwierdzać miała opinia niezależnej jednostki naukowej.

Niestety, w praktyce tzw. ulga na nowe technologie nie spotkała się z większym zainteresowaniem przedsiębiorców. Ponadto konstrukcja i definicje, na których się opierała, powodowały, że można było ją zastosować np. do nowej wersji systemu finansowo-księgowego lub najnowszej wersji popularnego systemu operacyjnego. Co z pewnością dalekie było od wspierania prawdziwej innowacyjności. Przyjrzyjmy się zatem, czy nowe regulacje podatkowe obowiązujące od 2016 r. mogą realnie wesprzeć innowacyjnych przedsiębiorców z branży IT.

Obecna premia podatkowa polega na odliczeniu od podstawy opodatkowania (dochodu) tzw. kosztów kwalifikowanych, ponoszonych na działalność badawczo-rozwojową. Za taką uważa się badania naukowe lub prace rozwojowe podejmowane w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystywania ich do tworzenia nowych zastosowań. Za koszty kwalifikowane ustawodawca uznał m.in. wynagrodzenie pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo- -rozwojowej oraz składki z tytułu tego wynagrodzenia określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w części finansowanej przez płatnika składek, czyli pracodawcę (więcej o kosztach kwalifikowanych w ramce obok).

Kosztami kwalifikowanymi ponoszonymi na działalność badawczo-rozwojową są m.in.:

• nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową,

• ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej,

• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem.

 

 

Generalnie aktualny katalog wydatków związanych z działalnością badawczo-rozwojową jest dosyć szeroki. Niemniej jednak trzeba mieć na uwadze, że aby koszty kwalifikowane mogły zostać odliczone od dochodu, konieczne jest, aby badania były prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową (w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej). Należy pamiętać, że takie koszty nie mogą zostać podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócone (refundowane, dotowane). Prawo do ich odliczenia nie będzie również przysługiwało podatnikom prowadzącym działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie wydanego zezwolenia (wyłączenie w odniesieniu do całej działalności podatnika, a nie części jego działalności strefowej).

 

Prace badawcze

Jak już wspomniałem, za działalność badawczo-rozwojową uważa się badania naukowe lub prace rozwojowe. Badania naukowe mogą być trojakiego rodzaju: podstawowe, stosowane oraz przemysłowe. Badanie podstawowe to prace badawcze, eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o fundamentach zjawisk, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. Badaniami stosowanymi również określa się działania podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy, ale takie, które są zorientowane przede wszystkim na zastosowanie w praktyce.

Z kolei miano przemysłowych przysługuje badaniom mającym na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności w celu opracowywania nowych produktów, procesów i usług lub wprowadzania znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów i usług. Badania te uwzględniają m.in. budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym, szczególnie służących do oceny przydatności danych rodzajów technologii. Obejmują poza tym budowę linii pilotażowych niezbędnych do prowadzenia badań.

 
Prace rozwojowe

Przez prace rozwojowe rozumie się nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych procesów i usług (z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych czy istniejących usług). Należy do nich m.in. opracowanie prototypów i projektów pilotażowych oraz demonstracja, testowanie i walidacja nowych lub ulepszonych produktów, procesów bądź usług. W zakres nowych przepisów wchodzi także opracowanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych. Chodzi o sytuację, gdy prototyp lub projekt pilotażowy stanowi produkt końcowy gotowy do wykorzystania komercyjnego, a jego produkcja wyłącznie do celów demonstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt kosztowna.

 

Branża IT może wiele skorzystać

Należy w tym miejscu podkreślić, że wielkość kosztów kwalifikowanych jest limitowana i nie może przekroczyć 30 proc. wynagrodzenia i składek pracowników zatrudnionych w celu prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej. W odniesieniu do pozostałych kosztów górna granica wynosi 20 proc., jeżeli podatnik jest mikroprzedsiębiorcą bądź małym lub średnim przedsiębiorcą, oraz 10 proc. w przypadku pozostałych podatników.

Oceniając nową regulację, należy wskazać, że ma ona ogromny potencjał stać się katalizatorem zwiększonych inwestycji w działalność badawczo-rozwojową, szczególnie w branży IT. Wynika to np. z tego, że spora część (30 proc.) wydatków na pracowników może zostać odliczona od dochodu. Pozytywnie należy też ocenić możliwość skorzystania z premii podatkowej na wydatki na działalność B+R nawet wówczas, gdy podatnik poniósł za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu jest niższa od kwoty przysługujących odliczeń. Taki podatnik ma możliwość rozliczenia premii podatkowej w ciągu trzech kolejno następujących po sobie lat podatkowych.

Od czego należałoby zacząć, jeżeli chodzi o skorzystanie z premii podatkowej? Moim zdaniem od analizy ponoszonych kosztów (zarówno struktury, jak i wartości) na działalność B+R. Taka analiza umożliwi odpowiedź na to, jak optymalnie uzyskać największą możliwą korzyść podatkową. Pomimo że brak jest takiego wymogu, warto dla pewności rozważyć potwierdzenie przez jednostkę naukową, iż prowadzone przez nas prace B+R są pracami badawczo-rozwojowymi w myśl ustaw podatkowych.

Autor jest prawnikiem w kancelarii DLA Piper.

Specjalizuje się w prawie podatkowym.

Doradza klientom z takich branż, jak m.in. FMCG, przemysł ciężki i telekomunikacja.