Zasada odpowiedzialności
solidarnej zakłada, że w przypadku gdy sprzedawca nie zapłacił podatku VAT
z faktury dokumentującej sprzedaż towarów wrażliwych (patrz: ramka na str.
22), organy podatkowe mogą zobowiązać do zapłaty tego podatku solidarnie:
sprzedawcę lub nabywcę tych towarów. Ta druga sytuacja może wystąpić, gdy
wartość netto towarów wrażliwych nabywanych od jednego dostawcy przekracza
kwotę 50 tys. zł w danym miesiącu oraz gdy w momencie dostawy
tych towarów nabywca wiedział lub miał uzasadnione podstawy, by przypuszczać,
że podatek należny z tytułu dostawy lub jego część nie zostanie wpłacony
na rachunek urzędu skarbowego.

Od 1 lipca br.
zmienił się katalog towarów objętych mechanizmem podatkowej odpowiedzialności
solidarnej. Został poszerzony o towary wrażliwe, do których
zakwalifikowano m.in. materiały eksploatacyjne do drukarek (tonery, kasety
z tuszem, kasety z tuszem i głowicą drukującą, tonery
z głowicą drukującą) oraz cyfrowe aparaty fotograficzne. W przypadku
tych towarów kupujący ponosi solidarną odpowiedzialność ze sprzedawcą za
niezapłacony VAT od ich dostawy. Jednym ze sposobów zwolnienia kupującego
z tej odpowiedzialności jest złożenie kaucji gwarancyjnej przez
sprzedawcę. Po ostatecznym ukształtowaniu się treści ustawy o VAT
transparentność biznesowa dostawcy (dystrybutora) jest łatwa do zweryfikowania
na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

Sławomir Harazin

wiceprezes zarządu, Action

Zależy nam na tym, aby
zagwarantować kontrahentom pełne bezpieczeństwo transakcji. Z tego powodu
wnosimy kaucję gwarancyjną. Pomijając interpretację ustawy o VAT, jej
nowelizację uważam za ruch w dobrym kierunku. Po pierwsze wprowadzone
zmiany dotyczące podatku od towarów i usług mają za zadanie pełniejsze
dostosowanie przepisów do prawa unijnego. Drugim według mnie najistotniejszym
celem ustawy jest zapewnienie większej skuteczności poboru VAT oraz
zapobieganie wyłudzeniom zwrotu tego podatku w obrocie towarami wrażliwymi.

 

W praktyce, jeżeli cena
towarów w danej transakcji odbiegnie – bez uzasadnionej przyczyny
– od ceny rynkowej, co mogą ustalić organy podatkowe w trakcie
postępowania podatkowego, nabywca towarów może zostać pociągnięty do
odpowiedzialności solidarnej w terminie trzech lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym miała miejsce ich dostawa.

Dystrybutorzy pytani
o możliwość potencjalnego obniżenia wolumenu sprzedaży materiałów
eksploatacyjnych do drukarek, takich jak m.in. tusze i tonery,
spowodowanego wprowadzeniem nowelizacji ustawy o VAT, w tym kaucji
gwarancyjnej, twierdzą, że takiego ryzyka nie ma. Po pierwsze dlatego,
że złożenie kaucji gwarancyjnej nie jest obligatoryjne dla podmiotów
dokonujących dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy
o VAT.

Zdaniem specjalisty

• Wojciech Kotala, Cabaj Kotala  Doradztwo

Jedną z metod na uniknięcie ryzyka odpowiedzialności
solidarnej w obrocie towarami wrażliwymi jest takie ułożenie relacji
biznesowych, by wartość netto transakcji pomiędzy danymi podmiotami nie
przekroczyła wartości 50 tys. zł w jednym miesiącu (dotyczy to
łącznej wartości wszystkich towarów wrażliwych wymienionych w ustawie).
Dostawca towarów w celu uwiarygodnienia się w oczach swoich
kontrahentów powinien na bieżąco sprawdzać, czy figuruje w wykazie
prowadzonym przez Ministerstwo Finansów, a także pilnować, aby
wysokość złożonej przez niego kaucji gwarancyjnej była na odpowiednim poziomie.

 

• Wiesława Dróżdż, rzecznik prasowy Ministra Finansów

Nabycie towarów wymienionych w załączniku
nr 13 do ustawy o VAT od podmiotu wymienionego w wykazie,
który złożył kaucję gwarancyjną, o ile wysokość złożonej kaucji
jest odpowiednia, jest tylko jedną z przesłanek wyłączających zastosowanie
wobec nabywców odpowiedzialności solidarnej (art. 105 a ust. 3
pkt 3 ustawy o VAT). Podkreślić przy tym należy, że złożenie
kaucji gwarancyjnej, o której mowa w tej ustawie, nie jest
obligatoryjne dla podmiotów dokonujących dostaw towarów wymienionych
w załączniku nr 13 do ustawy o VAT.

Ponadto nie ma uzasadnienia do każdorazowego
kontrolowania podmiotów, które z różnych powodów nie zapłaciły kaucji
gwarancyjnej, a prowadziły handel materiałami eksploatacyjnymi do urządzeń
drukujących.

 

Wykładnia ustawodawcy wskazuje na pełną dobrowolność
opłacenia tego zobowiązania, a zapłacenie kaucji gwarancyjnej przez
konkretny podmiot podwyższa tylko jego wiarygodność na rynku. Po drugie
wniesienie wspomnianej kaucji gwarancyjnej do urzędu skarbowego potwierdza
transparentną politykę zakupową prowadzoną przez sprzedawcę, ponieważ kaucja
gwarancyjna jest zabezpieczeniem, ale także prawnym zobowiązaniem do zapłaty
podatku w przypadku jego wymagalności związanej z realizowaniem dostaw
towarów wrażliwych.

– Nowe
ustalenia to zbiór dobrych praktyk, który zasadniczo przyczynia się do tego, że
nabywcy nie mają i nie będą mieli w przyszłości kłopotów
z dostawcami towaru. Z obrotu znikną materiały eksploatacyjne
sprzedawane z niewiadomych źródeł i o podejrzanie niskich cenach
– twierdzi Radosław Olejniczak,
dyrektor departamentu handlowego w Komputroniku.

 

Utrudnienia w prowadzeniu działalności handlowej

Mimo pozytywnych opinii na temat zasady solidarnej
odpowiedzialności podatkowej wielu przedsiębiorców podchodzi do niej
z rezerwą. Nie decydują się na opłacenie tej formy zabezpieczenia, ponieważ
nie chcą zamrażać aktywów na kontach urzędu skarbowego. Specjaliści branży IT
twierdzą, że w najbliższej przyszłości nadal będą działać w Polsce
podmioty, które nie zrezygnują z korzystnych dla siebie transakcji tylko
z tego powodu, że w rejestrze prowadzonym przez Ministerstwo Finansów
w formie elektronicznej (http://kaucja-gwarancyjna.mofnet.gov.pl/)
i opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa
Finansów nie znajdą firmy, z którą handlują.

Towary wrażliwe

Z dniem 1 lipca 2015 r. katalog towarów objętych
mechanizmem odpowiedzialności solidarnej na gruncie podatku VAT został
rozszerzony m.in. o następujące towary (nazwane „towarami wrażliwymi”):

1. Materiały eksploatacyjne do drukarek:

a) tonery bez głowicy drukującej do

drukarek i do maszyn do automatycznego przetwarzania danych,

b) kasety z tuszem bez głowicy do

drukarek i do maszyn do automatycznego przetwarzania danych,

c) kasety z tuszem i głowicą drukującą

do drukarek i do maszyn do automatycznego przetwarzania
danych, tonery z głowicą drukującą do drukarek i do maszyn do
automatycznego przetwarzania danych.

2. Cyfrowe aparaty fotograficzne.

 

Przedsiębiorcy wskazują także na kilka zagrożeń, które mogą
utrudnić prowadzenie działalności handlowej resellerom i dystrybutorom
materiałów eksploatacyjnych. W przypadku nawiązania kontaktów handlowych
z nieuczciwym dostawcą nabywca, pomimo zapłacenia dostawcy naliczonego przy
transakcji podatku VAT, zostanie pozbawiony prawa do jego odliczenia. W
powyższej sytuacji mogą się znaleźć firmy resellerskie nie sprawdzające firm,
w których dokonują zakupów na kwotę przekraczającą 50 tys. zł
miesięcznie. Jeśli organa podatkowe zakwestionują prawidłowość rozliczeń VAT
takiego dostawcy, będą dochodzić roszczeń od jego odbiorców.

Inne hipotetyczne niebezpieczeństwo związane
z wprowadzeniem zasady solidarnej odpowiedzialności to częściowa zmiana
kanałów dystrybucji. Towary takie jak tusze i tonery mogą szerokim
strumieniem popłynąć do Polski od dystrybutorów zagranicznych.

– Zagrożeniem dla rynku może być
zwrócenie się resellerów do dostawców zagranicznych, od których kupią towary
takie jak tusze i tonery bez podatku VAT i – co ważne – bez ryzyka
solidarnej odpowiedzialności. Stawia to dystrybutorów krajowych w trudnej
sytuacji i uprzywilejowuje dostawców zagranicznych – ostrzega
Eliza Zaremba, dyrektor handlowy w Praxisie.

Obawy wyrażają także firmy, które mają kontakty biznesowe
z administracją państwową oraz spółkami skarbu państwa. Przedsiębiorcy
z niepokojem patrzą w przyszłość, zastanawiając się, czy
w pewnym momencie administracja państwowa, zamawiająca duże partie
materiałów eksploatacyjnych (w tym tuszów i tonerów), nie zacznie
żądać od oferentów (dostawców) kaucji gwarancyjnej.

– Ten wymóg uderzy w małych
i średnich dostawców, którzy nie będą mogli pozwolić sobie na zamrożenie
dużych kwot w postaci kaucji. Nastąpi samoistne wykluczenie tych podmiotów
z rynku – mówi Radosław Olejniczak.

Kolejnym problemem są
oświadczenia. Nadal częstą praktyką stosowaną przez znaczną grupę dostawców
jest wystawianie różnego rodzaju oświadczeń, które w założeniu mają zdjąć
solidarną odpowiedzialność z nabywcy, zastępując weryfikację kontrahenta.
Trzeba jednak pamiętać, że oświadczenia te nie stanowią pewnego zabezpieczenia
dla nabywców, ponieważ nie zostały ujęte w ustawie i ich zapisy nie
są uznawane przez urzędy skarbowe. Tylko kaucja gwarancyjna wpłacana do urzędu
skarbowego przez dostawcę jest ustawowym narzędziem, które zdejmuje
z nabywcy odpowiedzialność podatkową za objęte nią transakcje.