Krótka droga od wirtualizacji do chmury

Wirtualizacja stała się powszechnie stosowanym rozwiązaniem w centrach danych już ponad dekadę temu. Gdy oprogramowanie zapewniające optymalizację wykorzystywania zasobów IT (głównie serwerów) upowszechniło się, należne jej zainteresowanie zaczęła budzić chmura – najpierw prywatna, a potem publiczna. Ale wokół zarówno wirtualizacji, jak i chmury wciąż sporo jest mitów i niejasności.

Wielu dostawców szuka swojej niszy na tym rynku (na razie niewielu się to udało), a klienci nie zawsze są pewni inwestycji w to, a nie inne rozwiązanie, które miałoby pomóc w rozwiązaniu ich problemu. Dlatego kluczową rolę do odegrania mają integratorzy – zarówno w kontekście strategicznego i taktycznego doradztwa, jak też późniejszego wdrożenia i być może utrzymania całego systemu.

Rynek bardziej skomplikowany niż sama wirtualizacja

Kształt rynku, na którym funkcjonują dostawcy rozwiązań do wirtualizacji, jest bardzo ciekawy. Wzajemne zależności dostawców oraz „śluby” i „rozwody” powodują, że każda decyzja o współpracy z dostawcami musi być przemyślana, bowiem w przyszłości może poskutkować różnymi konsekwencjami.

Przez ostatnich kilkanaście lat świat IT uważnie przygląda się poczynaniom VMware’a, który został kupiony przez EMC w 2004 r. Zastanawiano się wówczas nad sensem tego ruchu, skoro sam VMware bardzo aktywnie współpracował (i czyni to nadal) ze wszystkimi największymi konkurentami EMC, na czele z NetAppem. Zarządcy VMware’a zastrzegli wówczas, że mimo specyficznej sytuacji chcą, aby producent pozostał niezależny i mógł współpracować z każdym graczem na rynku. Trzeba przyznać, że w swoim postanowieniu wytrwali, a EMC im w tym nie przeszkadzało, co wzbudziło duży szacunek w branży IT.

Ale w 2015 r. podobne pytanie postawiono na nowo, gdy do gry wkroczył Dell. Wtedy sytuacja jeszcze bardziej się skomplikowała, bo EMC produkował tylko macierze dyskowe, zaś pola działania Della i VMware’a pokrywają się – mowa o produkcji serwerów. Pytania o zachowanie niezależności przez VMware padają do dziś, zaś deklaracje producenta nadal są niezmienne. Pewien niesmak odczuwają tylko takie firmy jak Cisco, Fujitsu, HPE, IBM czy Lenovo, które – będąc ważnymi partnerami VMware’a – wiedzą, że częściowo pracują na zyski Della.

Kolejny ciekawy układ wytworzył się między firmami VMware i Microsoft. Koncerny, które teoretycznie powinny być partnerami, nie żywią do siebie zbytniej sympatii – głównie z powodu konfliktu interesów, bo biznesowo konkurentami są coraz mniej. VMware nie „lubi” Microsoftu, bo ten wszedł na rynek z konkurencyjnym produktem (Hyper-V), który rozdaje za darmo. Z kolei Microsoft krzywo patrzy na VMware’a, bo  ten zachęca użytkowników do rezygnacji z licencji serwerowych (np. Windows Server 2003) i przeniesienia ich do wirtualnych maszyn, zamiast inwestowania w rozwiązania nowe, bardziej funkcjonalne, ale też wymagające szybszego sprzętu.

Do tego dochodzi relacja obu firm z Citriksem. Gdy producent ten oferował tylko rozwiązanie do wirtualizacji aplikacji, był dużym partnerem VMware’a i korzystał z jego platformy do wirtualizacji serwerów. Ale gdy Citrix kupił XenSource’a w 2007 r. i szybko rozszerzył portfolio o rozwiązania do wirtualizacji serwerów i desktopów, partnerstwo zawisło na włosku, a finalnie odeszło w niebyt.

Wielu obserwatorów rynku spodziewało się podobnej sytuacji między Citriksem i Microsoftem, gdy ten drugi też zadeklarował wejście na rynek rozwiązań wirtualizacyjnych, ale tu zwyciężył zdrowy rozsądek. Microsoft zorientował się, że technologicznie w dziedzinie wirtualizacji aplikacji i desktopów nie dogoni Citriksa, więc zdecydował się na rozszerzenie wcześniejszego partnerstwa. W efekcie usługa Windows 10 as a Service będzie wkrótce świadczona z chmury Azure oraz dzięki technologii udostępniania aplikacji i desktopów autorstwa Citriksa.

Kierunek: chmura

Rozwijając rozwiązania wirtualizacyjne, producenci dość szybko doszli do takiego poziomu, na którym spełniono większość oczekiwań klientów. Część z nich wręcz zadeklarowała, że nie jest zainteresowana „gonitwą” za nowymi funkcjami, bowiem hołduje zasadzie „zainstaluj i zapomnij”, aby nie musieć później regularnie testować zgodności nowych wersji oprogramowania wirtualizacyjnego z aplikacjami stosowanymi przez biznes. Producenci spełniają ich oczekiwania:

– Od pewnego czasu oferujemy wybrane produkty w wersjach Long Term Service Release (LTSR) – mówi Sebastian Kisiel, Senior Sales Engineer w firmie Citrix. – Charakteryzują się wydłużonym do 10 lat okresem wsparcia, w trakcie którego wraz z aktualizacjami nie są wprowadzane nowe funkcje zmuszające np. do rozbudowy środowiska sprzętowego. Gwarantujemy oczywiście naprawę ewentualnych usterek i zapewniamy poprawki związane z bezpieczeństwem. Oprogramowaniem w tym modelu zainteresowani są przede wszystkim klienci korzystający z ponad tysiąca stanowisk komputerowych.

Z tego powodu rozwój rozwiązań wirtualizacyjnych został w zasadzie zepchnięty na boczny tor. Skupiono się zaś na automatyzacji zarządzania środowiskiem wirtualnym – oczekiwali tego klienci, w których centrach danych działało kilkaset wirtualnych maszyn i ręczne zarządzanie nimi wiązało się z ryzykiem popełnienia błędu ludzkiego. Początkowo nieufnie podchodzono do takich funkcji jak np. przenoszenie włączonych wirtualnych maszyn z jednego fizycznego serwera na drugi. Finalnie jednak bez automatyzacji żaden administrator wirtualnego środowiska nie wyobraża sobie życia.

Na potrzeby terminologii wirtualizacyjnej zaadaptowano też pojęcie chmury, która wcześniej kojarzyła się głównie z usługami internetowymi. Rozpoczęto promowanie chmur prywatnych i hybrydowych, wskazując, że te drugie prawdopodobnie na długo staną się nieodzownym elementem strategii zarządzania danymi przez działy IT w przedsiębiorstwach. Ale są firmy, które w odniesieniu do chmury podejmują odważne decyzje.

– Niespecjalnie oglądamy się na rynek wirtualizacji – mówi Bartłomiej Machnik, Datacenter & Cloud Platform Product Manager w Microsofcie. – W tej chwili 98 proc. naszych wysiłków marketingowych i handlowych związanych jest z chmurą publiczną. Oczywiście nie lekceważymy rozwiązań konkurencyjnych, ale odeszliśmy od walki przetargowej na funkcje, bo chcemy grać na trochę nowocześniejszym boisku.

Microsoft nie planuje naturalnie wstrzymania rozwoju oprogramowania Hyper-V dostępnego jako moduł Windows Servera. Ale tak samo jak w przypadku Citrix XenServera rozwiązanie jest dostępne bezpłatnie, a na tradycyjnej wirtualizacji serwerów dziś zarabia tylko VMware.

Z serwera do sieci i pamięci masowych

Sukces rozwiązań do wirtualizacji serwerów spowodował, że zaczęto podejmować próby skopiowania tego modelu na inne obszary związane z IT, głównie sieci i pamięci masowe. Tam jednak już nie było tak łatwo. Doszło do wielu nieporozumień, przez co na pełen sukces także w tej dziedzinie przyjdzie jeszcze poczekać.

– Kalka językowa, którą jest „wirtualizacja sieci” nie do końca oddaje istotę tego rozwiązania – mówi Stanisław Bochnak, Business Solutions Strategist w VMware. – Nie mamy tu do czynienia z taką wirtualizacją jak w przypadku serwerów, gdzie urządzenie fizyczne może „udawać” kilka serwerów równocześnie, i to z różnym systemem operacyjnym. Tymczasem w przypadku sieci nie chodzi o to, żeby bardziej obciążyć istniejące urządzenia sieciowe. Wręcz przeciwnie. Główna zmiana dotyczy konfiguracji i zarządzania – tu oprogramowanie jest w stanie automatyzować wiele działań i uchronić administratorów od błędów.

Dlatego trafniejszym określeniem jest sieć zdefiniowana programowo, bo wszystkie składowe takiej nowoczesnej sieci działają jako obiekty software’owe i są elastycznie rekonfigurowalne w stopniu, jaki jest niemożliwy do uzyskania z urządzeniami fizycznymi. Z kolei w pamięciach masowych wirtualizacja polega przede wszystkim na agregacji różnego typu nośników – wirtualizator indeksuje udostępnianą przez nie pojemność, weryfikuje zapewniany poziom bezpieczeństwa danych oraz testuje wydajność. A potem udostępnia zwirtualizowane zasoby serwerom, w zależności od oczekiwanego przez działające na nich aplikacje poziomu usług. W efekcie uwalnia administratorów od konieczności prowadzenia żmudnych testów wydajnościowych i nie zawsze łatwego rekonfigurowania środowiska pamięci masowych, zależnie od aktualnych potrzeb biznesowych.

Koszty w dół

Wirtualizacja pamięci masowych przez długie lata była postrzegana jako drogie i skomplikowane przedsięwzięcie. W głównej mierze przyczyniło się do tego sprzętowe rozwiązanie SAN Volume Controller oferowane przez IBM. Ale ostatnich kilka lat przyniosło znaczny postęp w tej dziedzinie. Moduły wirtualizujące wbudowało w swoje macierze dyskowe wielu producentów (oprócz IBM-u także Dell EMC, HDS czy Huawei), a poza tym dużą popularność zaczęły zyskiwać alternatywne dla sprzętu rozwiązania programowe takich firm jak: DataCore, Dell EMC, FalconStor, StarWind czy VMware. Mają one wiele zalet, ale najważniejsza jest jedna.

– Główną korzyścią płynącą z oprogramowania do wirtualizacji pamięci masowych jest to, że znacznie obniża ono koszt zapewnienia wysokiej dostępności przestrzeni dyskowej dla serwerów – mówi Jerzy Adamiak, konsultant ds. pamięci masowych w Alstorze. – Dzięki niemu można stworzyć wirtualną sieć SAN, nie mając ani jednego przełącznika Fibre Channel. Zapewnia ono replikację danych między węzłami w wirtualnym środowisku, co ma szczególne znaczenie, np. gdy w ten sposób chcemy zapewnić przestrzeń dyskową chociażby dla wirtualizatorów serwerów czy desktopów.

O ile w przypadku sprzętowych wirtualizatorów pamięci masowych agregacji mogą podlegać wyłącznie podłączone „z tyłu” macierze dyskowe, o tyle rozwiązanie dostępne w postaci oprogramowania zapewnia znacznie większą elastyczność. W prosty sposób w jedno środowisko można połączyć np. część pamięci operacyjnej serwera, zainstalowaną w nim kartę PCIe z pamięcią flash, wbudowane dyski SSD i zewnętrzny zasób dyskowy. Przeprowadzane przez Storage Performance Council testy wykazały, że można w ten sposób uzyskać wydajność porównywalną z efektywnością najlepszych macierzy all-flash za ułamek ich ceny.

Producenci oprogramowania do wirtualizacji pamięci masowych starają się uzasadnić sens inwestowania w nie – znakomita większość zapewnia jego darmowe lub czasowe wersje. Można też spotkać się z ofertą ułatwiającą przeprowadzenie migracji danych, np. ze starej macierzy dyskowej na nową. Dzięki takiemu rozwiązaniu proces może przebiegać bez konieczności wyłączania urządzeń, a więc z zapewnieniem ciągłego dostępu do danych z serwerów.