Dzięki temu, że placówki ochrony zdrowia mogą wykorzystywać komunikację wideo do świadczenia usług medycznych, pacjenci – niezależnie od miejsca zamieszkania – zyskują łatwiejszy dostęp do specjalistycznych porad. Telemedycyną mogą być zainteresowane mniejsze szpitale, w których brakuje wysoko wykwalifikowanego personelu. Rozwiązanie to jest bardzo przydatne także wówczas, gdy trzeba szybko postawić diagnozę i udzielić pomocy w nagłych wypadkach czy podczas katastrof. Dzięki ograniczeniu liczby hospitalizowanych pacjentów oraz eliminacji konieczności podróżowania lekarzy telemedycyna może zapewnić znaczne oszczędności w zakresie funkcjonowania placówki ochrony zdrowia. Ważnym aspektem jest też możliwość zastosowania tego modelu do edukacji na odległość, np. podczas specjalistycznych szkoleń czy seminariów naukowych.

Telemedycyna obejmuje rozległy zakres usług i znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach medycznych. Rozwiązania tego typu są wykorzystywane najczęściej w następujących specjalizacjach: radiologia, kardiologia, patomorfologia, pulmonologia, okulistyka, dermatologia i chirurgia. Telemedycyna sprawdza się też w przypadku pacjentów, którzy mają utrudniony dostęp do lekarza lub w leczeniu osób z chorobami przewlekłymi. Można również zdalnie przeprowadzać zabiegi operacyjne, w których rękę chirurga zastępuje wyspecjalizowany robot.

Pacjent może także uzyskać zdalną pomoc pielęgniarską, np. w sytuacji gdy musi samodzielnie wykonać różnego rodzaju pomiary: poziomu cukru w organizmie, ciśnienia krwi i inne. Ciekawym przykładem jest wdrożenie w Szwajcarii, gdzie w 200 aptekach uruchomiono system wideo umożliwiający konsultację pacjenta z lekarzem. W wielu przypadkach zapewniło to postawienie diagnozy i dobór środków leczniczych, bez konieczności „fizycznej” wizyty u lekarza. Trzeba jednak zaznaczyć, że w Polsce stosowanie takiego rozwiązania byłoby na razie niemożliwe z uwagi na brak jednoznacznych uregulowań prawnych w tym zakresie.

 

 

Telemedycyna w 3D

 

Najnowsze techniki umożliwiają przekazywanie trójwymiarowego obrazu wideo podczas zabiegów chirurgicznych (służace do tego celu systemy oferuje m.in. Sony). Takie rozwiązanie składa się z dwóch kamer o wysokiej rozdzielczości oraz monitora medycznego 3D. Zespół lekarski ogląda transmisję, używając specjalnych okularów, co zapewnia zdobycie doświadczeń nieosiągalnych w przypadku technologii dwuwymiarowej. System można uzupełnić o rejestrator, który umożliwi wielokrotne odtwarzanie nagrania w przyszłości.

 

Z powodu tak szerokiego spektrum zastosowań systemy telekonferencyjne używane w medycynie muszą sprostać różnorodnym wymaganiom. Standardowe rozwiązania z funkcjami wyświetlania prezentacji sprawdzą się podczas transmisji z operacji czy dyskusji naukowej. Oferowane na rynku systemy umożliwiają przesyłanie strumieni audio i wideo w czasie rzeczywistym, dzięki czemu obserwatorzy mogą na żywo oglądać nawet najbardziej skomplikowane operacje chirurgiczne, choć przeprowadzane są w odległej placówce. W efekcie lekarze i studenci kierunków medycznych mają świetne narzędzie do poszerzania swoich kompetencji.

 

Dla lekarza i dla pacjenta

Systemami wideokonferencyjnymi może być zainteresowanych wiele rodzajów placówek: szpitale, przychodnie i prywatne kliniki, gabinety lekarskie, ambulatoria, jednostki intensywnej opieki,  akademie medyczne. Dzięki korzyściom, które takie rozwiązania przynoszą pacjentom i lekarzom, zdalna opieka medyczna i zdalne monitorowanie stanu zdrowia pacjenta będą odgrywać coraz ważniejszą rolę. Będzie temu sprzyjał także jeszcze jeden czynnik – starzenie się naszego społeczeństwa.

Przy diagnozowaniu na odległość konieczne jest zastosowanie odpowiedniego wyświetlacza wysokiej rozdzielczości. Ważne są również takie parametry, jak jasność oraz częstotliwość odświeżania, które zapewniają odtworzenie obrazu bez zniekształceń. Natomiast zdalne wykonywanie zabiegów wymaga sprzętu najwyższej jakości. W takim przypadku ważna jest nie tylko jakość przekazu, ale również parametry transmisji. Opóźnienia powinny być zredukowane do minimum, aby lekarz mógł reagować natychmiast, np. na przypadkowe przecięcie naczynia krwionośnego.

 

Bez rozmyć i zakłóceń

Kamera służąca do rejestrowania obrazu podczas zdalnego badania pacjenta czy wykonywania zabiegów musi być wyposażona w zaawansowane mechanizmy zapewniające wysoką jakość przekazu. Standardem jest rozdzielczość Full HD, ale w specjalistycznych kamerach medycznych zastosowano też wiele interesujących rozwiązań. Kamery takie rejestrują obraz szybko poruszających się obiektów bez rozmycia, mogą pracować w pomieszczeniach z oświetleniem fluorescencyjnym, a także eliminują poziome pasy pojawiające się podczas filmowania ekranu monitora komputerowego. Wyposażone są również w funkcje korekcji światła i kolorów oraz sprawdzania koloru na monitorze, co jest przydatne w mikroskopii. Umożliwiają też zarządzanie kontrastem każdego piksela, bazując na analizie rejestrowanego obrazu.

Artur Czerwiński

dyrektor sprzedaży rozwiązań Collaboration, Cisco Systems

Cisco oferuje rozwiązania wideokomunikacyjne do zdalnych konsultacji medycznych, które doskonale mogą sprawdzić się np. w terenach wiejskich, gdzie dostępność lekarzy jest ograniczona. Dzięki rozwiązaniu Cisco HealthPresence lekarz może „spotkać się” z pacjentem za pośrednictwem transmisji wideo jakości HD, a wchodzące w skład zestawu urządzenia diagnostyczne zapewniają przesłanie lekarzowi wyników badań w czasie rzeczywistym.

 

Oprócz konwencjonalnych kamer można stosować również niewielkie kamerki, montowane na mikroskopie chirurgicznym. Takie modele składają się z głowicy z przetwornikiem CCD, filmującej nawet w rozdzielczości Full HD, połączonej kablem (może mieć długość   nawet kilkudziesięciu metrów) z rejestratorem wideo wyposażonym w twarde dyski czy karty pamięci. Taka konstrukcja umożliwia łatwe przesyłanie obrazu do standardowych urządzeń IT. Rejestrator może być wyposażony w wyjścia wideo (HDMI, DVI lub analogowe), a całe rozwiązanie może służyć również do nagrywania dźwięku.

 

Medycyna mobilna

W dużych placówkach medycznych praktycznym rozwiązaniem są mobilne zestawy wideokonferencyjne. Dzięki nim np. konsultacje medyczne z ekspertami pracującymi w innych miastach mogą odbywać się bezpośrednio przy łóżku pacjenta. Urządzenie może służyć nie tylko do komunikacji wideo, ale także  do przesyłania niezbędnych informacji diagnostycznych o pacjencie.

Innym ciekawym pomysłem jest przenośna kamera medyczna. Rejestrowany przez nią obraz można wyświetlić na niedużym, wbudowanym monitorze LCD, ale największą zaletą jest możliwość oglądania go na zewnętrznym wyświetlaczu. W oferowanych na rynku przenośnych kamerach medycznych można wykorzystywać soczewki do różnych zastosowań. Dzięki temu za pomocą jednej kamery z zestawem kilku „końcówek” można wykonać zdjęcie dna oka, gardła czy skóry albo zbadać kanał uszny.

Bartłomiej Madej

TELCO Group Manager, Veracomp

Rozwiązania wideokonferencyjne dla placówek medycznych muszą charakteryzować się najwyższą jakością obrazu i dźwięku. Czy to w gabinecie diagnostycznym, czy na sali operacyjnej, dla lekarza najważniejsze jest jak najdokładniejsze odzwierciedlenie rzeczywistości przy zdalnym kontakcie z pacjentem. Dlatego przeznaczone do pracy w placówkach medycznych terminale wideokonferencyjne charakteryzują się pasmem przenoszenia dźwięku o zakresie przekraczającym 20 kHz oraz wydajnością umożliwiającą pracę w standardzie Full HD. Taki system zastosowano np. w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach. Terminale marki Polycom są tam wykorzystywane do zdalnego diagnozowania pacjentów z całej Polski oraz strojenia czy dostrajania ich aparatów słuchowych.

 

Kamera umożliwia np. wykonanie zdjęć w domu pacjenta, a następnie przeanalizowanie ich w placówce medycznej dysponującej specjalistycznym sprzętem. Istotną cechą rozwiązania do telekonsultacji jest współpraca z wyspecjalizowanym oprogramowaniem zgodnym ze standardami DICOM lub HL7, a także możliwość integracji z cyfrowymi urządzeniami diagnozującymi oraz monitorującymi.

 

Łączność ze światem

W systemach wideokonferencyjnych przeznaczonych dla placówek ochrony zdrowia niezwykle ważna jest możliwość wykorzystania jak największej liczby urządzeń medycznych i zapewnienia niezawodnej jakości łączy. W salach zabiegowych i diagnostycznych z rozwiązaniami wideokonferencyjnymi mogą współpracować np. kamery dentystyczne, monitory pracy serca, projektory RTG. W sali operacyjnej pracujący zdalnie konsultant musi mieć możliwość zarówno śledzenia parametrów życiowych pacjenta znajdującego się w uśpieniu, jak również mieć wgląd w pole operacyjne, np. za pomocą endoskopu czy kamer stosowanych w artroskopii stawowej.

Transmisję strumieniową sygnałów wideo i audio zapewniają kodeki. Umożliwiają podłączenie do telemedycznej sieci kamer, mikrofonów oraz aparatury medycznej. Urządzenia przeznaczone do sal operacyjnych muszą spełniać ściśle określone normy emisyjne i certyfikacje, tak aby nie zakłócać pracy innego sprzętu. Jednocześnie same powinny być odporne na zakłócenia powodowane przez aparaturę pracującą w czasie trwania operacji.

 

Niezawodna transmisja

Do prowadzenia wideokonferencji w standardzie HD konieczne jest zapewnienie łącza o dobrych parametrach, które umożliwi transmisję głosu i obrazu w wysokiej jakości oraz zapewni komfort komunikacji pacjenta z lekarzem. Tworząc wideokonferencyjny system, trzeba  koniecznie sprawdzić, czy i jak parametry łącza zmieniają się w czasie, np. w cyklu dobowym. Od wyników tego etapu prac zależy dobór wariantu oraz parametrów połączenia. Jednak niezależnie, czy chodzi o telekonsultacje lekarza specjalisty, czy transmisję operacji dla studentów, realizacja takiego projektu pod kątem infrastruktury nie będzie się znacznie różniła od tradycyjnych biznesowych wdrożeń tego typu systemów.

Popularne protokoły sieciowe, takie jak TCP, UDP oraz IP, umożliwiają wykorzystanie Internetu do celów medycznych. Transmisja pakietowa sprawdza się właśnie przy przesyłaniu multimediów. Zastosowanie technologii IP w telemedycynie to dobre rozwiązanie również dlatego, że Internet jest obecnie najbardziej powszechnym kanałem komunikacji, a szerokopasmowe łącza oferują wystarczającą przepustowość do transmisji obrazu wysokiej jakości. Standard MPLS stosowany w sieciach operatorskich pozwala uzyskać transmisję o wystarczających parametrach (QoS), a także wygodnie zestawiać tunele VPN do komunikacji gwarantującej poufność przesyłanych danych.